Koncert Niedzielny | „Klasycznie, jesiennie, filmowo…” – AKADE TRIO

Zespół AKADE TRIO powstał z inicjatywy przyjaciół poznanych na studiach, a obecnie absolwentów Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Od ponad 6 lat wspólnie realizują swój projekt, występując na scenach w całej Polsce.

Na co dzień członkowie zespołu związani są z: Polską Filharmonią Kameralną w Sopocie, Polską Filharmonią Bałtycką im. Fryderyka Chopina w Gdańsku, Orkiestrą Kameralną Progress, Wave Orchestra, Royal Symphony Orchestra czy też prowadzą własną agencję artystyczną Pro Musica. Trio na swoim koncie ma liczne oprawy muzyczne konferencji i uroczystości, ale też studyjne nagrania płyt. 

W Grudziądzu artyści zgodnie z charakterem cyklu Niedzielne Koncerty w Teatrze w pierwszej części wykonają utwory klasyczne takich kompozytorów jak: W. A. Mozart, P. Czajkowski, A. Vivaldi czy F. Schubert. Natomiast w części drugiej publiczność wysłucha znanych dźwięków muzyki filmowej, polskiej i zagranicznej.

Skład zespołu:
Dominik Urbanowicz – I skrzypce
Krystyna Dulemba – II skrzypce
Agata Jankowska- wiolonczela

Nieodłącznym punktem programu podczas naszych koncertów jest wystawa. Tym razem w trakcie przerwy na słodki poczęstunek, melomani będą mogli poznać wystawę ze zbiorów prywatnych Henryka Kamińskiego pt. „Siedemdziesiąt lat minęło…” Zawodowy Zespół Teatralny w Grudziądzu.

W styczniu tego roku przypadła okrągła, siedemdziesiąta rocznica powstania stałego, zawodowego zespołu teatralnego w Grudziądzu. Właśnie w gmachu obecnego Centrum Kultury Teatr. Jest to okazja szczególna, aby w tym konkretnym miejscu przypomnieć istnienie i działalność grudziądzkiej placówki Melpomeny, która dla kilku pokoleń mieszkańców przez długie lata dostarczała niezapomnianych wrażeń, radości, humoru, zadumy i refleksji.

Pomysł, by w Grudziądzu zorganizować stały zespół narodził się wkrótce po odbudowie starego, zburzonego w 1945 roku budynku teatru, a więc już w 1948 roku. Trzeba było jednak czekać kilka lat, dźwignąć z ruin zniszczone wojną miasto, pokonać wiele biurokratycznych przeciwności nim zamiar się ziścił. Dopiero z dniem 1 stycznia 1955 roku, za zgodą Ministerstwa Kultury i Sztuki w gmachu Teatru Miejskiego (taką bowiem nosił wówczas nazwę) ulokowano Pomorski Teatr Młodego Widza z Bydgoszczy. „Młody Widz” istniał od 1952 roku, lecz borykając się z powojenną rzeczywistością, pozbawiony własnej stałej sceny miał charakter teatru objazdowego. Trzeba dodać, że ze swymi spektaklami kilkakrotnie występował w Grudziądzu, zatem nie był tu nieznany. Do Grudziądza przybył 12 osobowy zespół z dyrektorem i jednocześnie założycielem „Młodego Widza” Feliksem Kłodzińskim, a także ze sprecyzowanym odgórnie planem artystycznej działalności. Teatr na scenie grudziądzkiej miał dawać sześć przedstawień miesięcznie, resztę natomiast, jak to było dotychczas – w terenie.

Początki działalności były bardzo trudne. Gmach nie dysponował podstawowym zapleczem niezbędnym dla potrzeb tego rodzaju placówki. Brakowało rekwizytorni, pralni, pracowni stolarskiej, krawieckiej, malarskiej, pomieszczeń socjalnych dla aktorów i ekipy technicznej. Mimo spartańskich warunków – Teatr ruszył! Konieczna stała się też zmiana nazwy, która bardziej pasowałaby do grudziądzkiej lokalizacji teatru. W tym celu na łamach Gazety Pomorskiej ogłoszono konkurs, na który wpłynęło 876 propozycji. Po szczegółowym ich rozpatrzeniu zdecydowano się na nazwę – Teatr Popularny. Wystosowano w tej sprawie list do Ministerstwa, a pozytywna odpowiedź już od 1 marca 1955 roku pozwoliła na używanie tej właśnie nazwy.

Spektakl premierowy Teatru Popularnego, komedię Franciszka Zabłockiego „Doktor Lubelski” wystawiono 15 marca 1955 roku, jednak o dziwo nie w Grudziądzu, lecz w nieodległym Nowem nad Wisłą, co miało świadczyć o dalszym objazdowym charakterze zespołu, ale też regulowało zaległe zobowiązania „Młodego Widza”. Dopiero w niedzielę 3 kwietnia odbyła się w Grudziądzu oficjalna inauguracja Teatru Popularnego. Przed licznie zgromadzoną publicznością przedstawiono premierową sztukę „Doktora Lubelskiego”, spektakl dobrze przyjęty przez widownię i prasę, a tydzień później (10 i 11 kwietnia) ponownie odegrano komedię Zabłockiego z równie gorącym aplauzem.

Początkową bolączką rodzącego się Teatru był brak doświadczonej kadry artystycznej. Jednak i z tym problemem sobie poradzono. Scenografię do pierwszych przedstawień wykonywali Antoni Muszyński, Karol Gajewski, Leon Grajewski i Ewa Nahlik. Nad stroną techniczną od 1955 roku czuwał kierownik działu Maksymilian Rohn, pracujący w Teatrze do 1976 roku. Także inne stanowiska i etaty, ważne dla stabilnej działalności artystycznej nowopowstałej placówki objęli mieszkańcy Grudziądza, wiążąc pracę w Teatrze i pracę dla Teatru nierzadko z całym swoim zawodowym życiem. Jesienią 1955 roku na stanowisko kierownika artystycznego powołano Tadeusza Kozłowskiego, młodego twórcę, który artystyczne szlify przecierał u Erwina Axera, a później w Teatrze Dramatycznym w Białymstoku. To Kozłowski dość szybko stworzył interesujące oblicze Teatru dobierając różnorodny repertuar, tak by pogodzić gusta i oczekiwania szerszej liczby publiczności. Podobnie zresztą postępowali jego następcy. Obok Fredry, Bałuckiego czy Moliera na grudziądzkiej scenie zobaczyć można było sztuki Słowackiego, Szekspira, Goethego, Szaniawskiego, a nawet Tennessee Williamsa. Takie przedstawienia jak „Dwa teatry” Jerzego Szaniawskiego (premiera 6.04.1957 r.), „Balladyna” Juliusza Słowackiego (premiera 9.03.1956 r. i w nowej inscenizacji 7.08.1957 r.), „Wieczór Trzech Króli” Williama Szekspira (premiera 11.01.1958 r.), czy wreszcie „Pastorałka” Leona Schillera (premiera 26.12.1958 r.) poziomem i rozmachem wychodziły daleko poza ramy młodego prowincjonalnego Teatru, a ich wydźwięk i artystyczna wymowa przykuwały zainteresowanie nie tylko lokalnego widza, lecz potrafiły zwrócić na Teatr Popularny oczy i uwagę poważnych środowisk opiniotwórczych.

Także następni dyrektorzy, choć pod wieloma względami różnili się od siebie, wnosili na grudziądzką scenę własną indywidualność i wizję. Rzutki, pełen pomysłów i inicjatyw Aleksander Gąssowski, solidny artystycznie, propagator repertuaru klasycznego Tadeusz Żuchniewski, czy młody entuzjasta Krzysztof Rościszewski, który zdawałoby się niekiedy, szukał w teatrze czegoś więcej niż teatru. W tamtych latach o grudziądzkim Teatrze nie tylko się mówiło, lecz do Teatru się chodziło.

Lata 60-te i 70-te to okres sukcesów Teatru Ziemi Pomorskiej – udane premiery, wysoka frekwencja, wyróżnienia i nagrody. W ciągu jednego sezonu potrafiono stworzyć od 5 do nawet 8 premier! Wytyczony plan 220 przedstawień w terenie i 50 na deskach teatru grudziądzkiego najczęściej był przekroczony. Rekordy popularności i odsłon biły m. in. „W pustyni i w puszczy” według Henryka Sienkiewicza w 1963 r. (162 przedstawień obejrzało 135 tysięcy widzów); „Balik gospodarski” Franciszka Zabłockiego w 1964 r. (101 przedstawień); „Dzidziuś” Mauricea Hennequina w 1969 r. (109 przedstawień); „Placówka” według Bolesława Prusa w 1965 r. (124 odsłony); „Ania z Zielonego Wzgórza” według Lucy Maud Montgomerry w 1976 r. (130 przedstawień), czy „Zemsta” Aleksandra Fredry w 1969 r. wystawiana 109 razy.

Zupełnym ewenementem były adaptacje „Trędowatej” według Heleny Mniszkówny w 1972 r. (189 odsłon) i „Znachora” według Tadeusza Dołęgi – Mostowicza w 1974 r. Komercyjne sukcesy tych sztuk pozwalały ich twórcom, w tym przypadku dyrektorowi Krzysztofowi Rościszewskiemu, na realizację bardziej ambitnego repertuaru, za którym szły znakomite recenzje często wymagających krytyków i również wysokie nagrody. To w tym czasie swą twórczość z Teatrem Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu związała Zofia Wierchowicz – wybitna scenograf teatralna o renomie europejskiej, specjalizująca się głównie w repertuarze szekspirowskim. Wyreżyserowany przez Zofię Wierchowicz i z jej scenografią „Tymon Ateńczyk” Williama Szekspira (premiera 19.05.1974 r.) odniósł zasłużony sukces na Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu. Nie były to oczywiście jedyne laury – wyróżnienia i nagrody, jakie otrzymał na przestrzeni tych lat grudziądzki Teatr, jego sztuki, czy aktorzy i twórcy z nim związani. Za reżyserię spektakli nagradzani byli Tadeusz Żuchniewski w 1968 r. („Mieszczanie” M. Gorkiego), Krzysztof Rościszewski w 1973 r. („Antygona” Sofoklesa), również w 1973 r. Janusz Kozłowski („Wyszedł z domu” T. Różewicza), a w 1974 r. na Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu nagrodę reżyserską i za wybitną scenografię do „Tymona Ateńczyka” W. Szekspira otrzymała wspomniana już Zofia Wierchowicz. W 1969 r. wyróżniono scenografię do „Konrada Wallenroda”, której autorami byli Zbigniew Klimczuk i Marcin Wenzel. Także Zofia Wierchowicz w 1975 r. została ponownie nagrodzona w Toruniu za scenografię do szczególnie intrygującej inscenizacji „Ryszarda III” W. Szekspira. Były też sukcesy zespołowe Teatru Ziemi Pomorskiej i tak w 1962 i 1964 za propagowanie sztuki współczesnej, a w latach 1973 i 1974 poczytne czasopismo „Panorama Północy” przyznało grudziądzkiej scenie coroczny, prestiżowy puchar przechodni. Doceniano także indywidualne osiągnięcia aktorskie, czy to na renomowanym Festiwalu toruńskim, czy w popularnych wówczas plebiscytach publiczności organizowanych przez ”Dziennik Wieczorny” („Złote Maski”) i „Nowości” („Złote Karety”). Laury święcili reżyserzy Tadeusz Żuchniewski, Bohdan Czechak, Stefan Burczyk, Krzysztof Rościszewski, Antoni Baniukiewicz, Janusz Kozłowski czy Piotr Sowiński, a spośród aktorów wielokrotnie wyróżniano Gizelę Piotrowską, Elżbietę Marzinek, Stanisława Piotrowskiego, Henryka Dłużewskiego, Leszka Polessę, Jerzego Zassa, Henryka Abbę, czy Irenę Telesz.

Wspomnieć też wypada, że na scenie grudziądzkiego teatru okrągłe jubileusze pracy artystycznej obchodzili pracujący u nas: w 1961 r. Maria Szczęsna – Szelistowska (50 rocznicę), a w 1965 r. dyrektor Aleksander Gąssowski (35 lecie). Jubilaci od władz państwowych otrzymali Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. W 1969 r. Złotymi Krzyżami Zasługi dla sztuki teatralnej uhonorowano zastępcę dyrektora, przez lata oddanemu grudziądzkiej scenie Edmunda Pniewskiego i aktora Antoniego Ratajewskiego, a Srebrnym Krzyżem Zasługi Stanisława Piotrowskiego. Trudno też pominąć Irenę Lubicz – Łozińską, nestorkę scen polskich, która właśnie na deskach Teatru w Grudziądzu, jako etatowa aktorka naszej sceny w 1966 r. obchodziła 50 – lecie swej pracy artystycznej i otrzymała specjalną nagrodę Ministerstwa Kultury i Sztuki. Oczywiście nie sposób wymienić wszystkich nagród i wyróżnień jakimi doceniano grudziądzki Teatr i jego artystów.

Lata osiemdziesiąte XX wieku nie były już tak pomyślne dla grudziądzkiej sceny jak te poprzednie. Niepokoje społeczne i pogłębiający się kryzys gospodarczy dotykały wszystkich sfer życia, a kulturę chyba najbardziej. Częste zmiany dyrektorów, roszady personelu aktorskiego i potęgujące się kłopoty finansowe nie sprzyjały twórczej działalności. Mimo to Teatr Ziemi Pomorskiej nadal istniał, działał i tworzył, a wiele powstałych wówczas sztuk miało solidne wykonanie i nadal wierną publiczność. Wypada wymienić „Parady” Jana Potockiego w reżyserii Cezarego Kaplińskiego (premiera 11.11.1982 r.), „Niezwykłe przygody Sindbada” opracowane i wyreżyserowane przez Marka Pysia (premiera 15.01.1983 r.), „Ożenek” Mikołaja Gogola w reżyserii Marka Chełminiaka (premiera 21.06.1985 r.), „Awantura w Chioggi” Carla Goldoniego, którą reżyserował Andrzej J. Dąbrowski (premiera 3.05.1986 r.). Był jeszcze ciekawy „Pigmalion” Georga Bernarda Shawa (premiera 14.11.1986 r.), „Ciotunia” Aleksandra Fredry z uroczą grą Izabeli Bilskiej (premiera 21.05.1988 r.), czy też „Ułani, Ułani” w reżyserii dyrektora Tadeusza Pliszkiewicza (premiera 10.02.1990 r.). Ostatnią wieloobsadową premierą Teatru na dużej scenie okazała się „Pastorałka Małoszowska” Bronisława Przyłuskiego w reżyserii Tomasza Grochoczyńskiego (premiera 21.12.1990 r.), lecz pożegnanie nastąpiło 24 lutego 1991 r. wyreżyserowaną przez Jerzego Sopoćkę farsą „Sąsiadka” Pierra Chesnota w wykonaniu Krystyny Michel i Zdzisława Kordeckiego.

Teatr Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu nie przetrwał transformacji gospodarczej, jaka nastąpiła w kraju po 1989 r. i ostatecznie przestał istnieć z dniem 30 czerwca 1991 r. Mimo, że od tamtej pory minęły już 34 lata, warto wracać wspomnieniami do tamtych lat, tamtych przedstawień teatralnych, a przede wszystkim do tamtych ludzi – aktorów, reżyserów, scenografów, muzyków, choreografów, a także ludzi z ekipy technicznej, bo wszyscy oni mieli swój wkład w życie Teatru, w żywe słowo, jakie nam przekazywał i w tą niepowtarzalną atmosferę – przed, obok i za sceną.

/Henryk Kamiński/

Dyrektorzy naczelni i kierownicy artystyczni Teatru w Grudziądzu
Feliks Kłodziński od 1.01.1955 r. do 15.09.1959 r.
Tadeusz Kozłowski kierownik artystyczny od 1.10.1955 r. do 31.03.1959 r.
Eugeniusz Poreda kierownik artystyczny od 1.04.1959 r. do 30.06.1959 r.
Aleksander Gąssowski od 15.09.1959 r. do 31.12.1966 r.
Tadeusz Żuchniewski od 1.01.1967 r. do 31.03.1972 r.
Krzysztof Rościszewski od 1.04.1972 r. do 1.02.1975 r.
Antoni Baniukiewicz od 2.02.1975 r. do 31.08.1979 r.
Piotr Sowiński od 1.09.1979 r. do 31.08.1981 r.
Janusz Kozłowski od 1.09.1981 r. do 11.01.1982 r.
Zbigniew Wróbel od 10.03.1982 r. do 31.05.1984 r.
Lech Polessa dyrektor naczelny od 1.06.1984 r. do 31.08.1986 r. i jednocześnie Andrzej Józef Dąbrowski jako dyrektor artystyczny od 12.06.1984 r. do 31.08.1986 r.
Marcin Ehrlich od 1.09.1986 r. do 31.08.1987 r.
Tadeusz Pliszkiewicz od 1.09.1987 r. do 31.08.1990 r.
Mirosław Adam Derdowski od 1.09.1990 r. do 31.06.1991 r.

BILETY DO NABYCIA W KASIE TEATRU ORAZ ONLINE:
Bilety24.pl